– Гормонлар кайфиятимизда қандай рол ўйнайди? Биз уларга қанчалик боғлиқмиз?
– Бахт гормонлари эҳтиёжларингизни қондирганда ишлаб чиқаради. Стресс гормонлари эҳтиёжларингизни қондиришга халақит берадиган таҳдидлар ҳақида огоҳлантиради.
Ушбу кимёвий моддалар, биламизми ёки йўқми, кайфиятимиз ва хатти-ҳаракатларимизга таъсир қилади. Биз яхши ҳис-туйғуларни бошдан кечиришга ва ёмон нарсалардан халос бўлишга ҳаракат қиламиз. Aммо гормонлар парчаланиши ва синтези бу тезкор ва тўхтовсиз жараён, шунинг учун доимо муайян ҳаракатлар қилишимиз керак.
Дофамин мукофотни кутганимизда бизни ёқимли ҳис беради. Aйнан шу гормон жониворларни озиқ-овқат излашга ундайди.
Серотонин бошқалар томонидан иқрор ва ҳурматга сазовор бўлганимизда, мамнуният ҳиссини уйғотади. Жониворлар учун ижтимоий аҳамиятга эга бўлиш жуда муҳим, чунки бу уларнинг генларни юбориш эҳтимолини оширади.
Бошқалар билан ишончли муносабатларни қуришда окситоцин қувонч бахш этади. Ҳайвонлар подалардан ҳосил қилади, чунки бу уларни йиртқичлардан ҳимоя қилади ва окситоцин бундай ижтимоий таъсирни завққа айлантиради.
Эндорфин жисмоний оғриқни енгиллаштирадиган эйфория туйғусини қўзғатади. Бу ярадор ҳайвонга қочиш ва ўзини қутқариш имкониятини беради.
– Ушбу гормонлар қандай ишлаб чиқарилади?
– Ушбу механизм илгари индивидуал тажриба таъсири остида миянгизда шаклланган асаб йўлларини ўз ичига олади. Биз миллиардлаб нейронлар билан туғилганмиз, аммо улар орасидаги боғлиқлик жуда кам. Кимёвий моддалар янги алоқаларни қуриш ва мустаҳкамлашга ёрдам беради.
– Бахт гормонлари даражасини нима пасайтиради?
– Ҳайвон овқатни кўрганда, дофамин ишга тушади ва ҳаракат қилишни таклиф қилади. Овқатланиб бўлингач, у ишлаб чиқаришни тўхтатади. Бахт гормонларини яна кўпайтириш учун яна баъзи эҳтиёжларни қондиришингиз керак. Кимёвий моддалар синтези шунчаки сабабсиз рўй бермайди.
– Бир кишига қайтадан ошиқ бўлиш мумкинми? Илк кунлар эйфориясини қандай такрорлаш мумкин?
– Романтик севги узоқ давом этмайди, чунки дофамин рағбат олгандан кейин ишлаб чиқаришни тўхтатади. Aммо ишончни шакллантириш орқали окситоцин синтезини рағбатлантиришингиз мумкин. Мағрурлик (ўзингиз ва шеригингиз) серотонин кўпайишини қўзғатади. Сиз ҳамон учрашиш пайтида шаклланган дофамин нейрон йўлига эгасиз; шунинг учун мия рағбатни кутади, гарчи катта гормонал кўтарилишни кутишнинг ҳожати йўқ, чунки эҳтиёж аллақачон қондирилган бўлади.
Н.Мерзляков томонидан таҳрирланган
Манба https://zen.yandex.ru/media/style.rbc.ru/prostoi-recept-schastia-kak-priuchit-mozg-vyrabatyvat-gormony-radosti-5eda15d7b704280988e5e35d
