Спорт либослари XIX асрда пайдо бўлган ва ўшу вақтдан бери кўплаб ривожланиш босқичидан ўтиб, бугунги кунда тадқиқот мавзуси, жаҳон маркетинги устуни ва дунё модаси двигателига айланди.
Илгари спорт ҳеч қандай махсус жиҳозлар билан таъминланмаган ўйин сифатида қаралган. Спортчилар учун махсус махсус кийимлар мўлжалланмаган. Шунинг учун ҳар ким ўз имкониятидан келиб чиқиб, шароитини шунга мослаштирган.
Хўш, қулай кийим фаол ҳаёт тарзи учун зарур эканлиги қачондан пайдо бўлди?
Бу тарих энг қадимги цивилизация даврида, жисмоний машқлар, ўйинлар ва кўнгилхушликлар учун ҳаракатни чекламайдиган қулай кийимга эътибор берилган лаҳзадан бошланган. Йил сайин бундай кийимлар ривожланиб, такомиллашиб борди, матолар, технологиялар ва дизайнлар ўзгариб борди. Aста-секин, спорт кийимлари шаклини яратувчилар ўзларининг бренд номларини ўйлаб топдилар ва дунё бўйлаб филиалларини очишни бошладилар.
Бироқ, Британия ҳали ҳам замонавий спорт кийимлари ватани ҳисобланади. Ўша пайтларда от спорти ва овчилик учун махсус ускуналарни яратишга биринчи уринишлар ўша давлатда бўлган.
Ов ёки крикет бўлсин, клублар, федерациялар ва ассоциацияларга бирлашиш инглизча тенденция бўлиб, қуйидаги атрибутлар охир-оқибат спорт формаси пайдо бўлишига ҳисса қўшди – блейзерлар, дубулғалар, қалқонлар, шарфлар ва ҳатто спорт галстуклари. Унинг асосий вазифаси спортчиларнинг ижтимоий аҳамиятини англатиш эди.
Масалан, мактаб ва университетларда ўқитувчилар ёшларнинг соғлом ва баркамол ўсиши учун футболни тавсия этишди. Ҳар бир ўқув муассасаси ўйинлар пайтида рақиблардан ажралиб турадиган ўзига хос кўринишга эга бўлди.
Олимпия ҳаракатининг янги юксалиши клублардан чемпионларнинг жисмоний имкониятини оширадиган янада самарали ускуналарни ихтиро қилишни талаб қилди. Бунга яққол мисол хоккей бўлиб, у янада аёвсизлашди, шунинг учун қўллар ва пастки оёқларни ҳимоя қилиш учун кийимларга қалқонлар қўшилди ва 1950 йилларда ҳимоя қобиғи билан дубулға қўшилди.
Оддий чўмилишдан жиддий сузишга ўтилгач, илгари цирк костюми деб ҳисобланган жерсидан олинган маҳкам боғланган чўмилиш кийими намоён бўлди. Биринчи марта бундай моделларни 1912 йилда Стокгольмда ўтган Олимпия ўйинларида сузувчиларга туҳфа қилинди.
Пухта ўйланган спорт кийимларига талаб ортиб бориши билан кўплаб Париж мода уйлари «Jean Lanvin», «Jean Patou», «Elsa Schiaparelli» бўлимларини очишмоқда.
«Jean Patou»нинг калта енглари билан машҳур кичкина оқ кўйлак биринчи марта 1919 йилда Уимблдон мусобақасида намойиш этилган. Чемпион Сюзанн Ленглен ўзининг янги формаси билан томошабинларни ҳайратда қолдирди, дунё бўйлаб теннисчилар ушбу тенденцияни қабул қилишди… ва шундан сўнг бу модага айланиб кетди.
60-йиллар охирларида йўрғалаб югуриш оммалашиб кетди. Янги спорт асосан шаҳар кўчаларида амалга оширилганлиги сабабли, аҳоли аста-секин спортчиларни енгил костюм ва кроссовкаларда кўришга одатланиб қолишди. Шундай қилиб, эски услубдаги ташқи кийимлар модадан чиқиб кетди ва энди Aмерика фирмаларининг машғулот кийимларида кўчада пайдо бўлиш одат тусига кирди.
Икки собиқ спортчи томонидан ташкил этилган ёш спорт компанияси «Nike» тез югурувчилар учун катта қизиқиш уйғотди.
Шундан кейин «Reebok» кўп йиллар давомида жаҳон спорт саноатининг етакчилари бозоридан ўз ўрнини эгаллади. Компания спорт ва аэробика, спорт рақси ва фитнес каби замонавий спорт турлари учун моделларни ишлаб чиқаришда тан олинган. Маҳаллий брендлар орасида миллий спорт кийимлари ишлаб чиқарувчиси «BUKA Boxing»ни ажратиб кўрсатиш мумкин – компания асосан ўзбекистонлик боксчилар учун профессионал ускуналар яратишга ихтисослашган.
80-йиллар охирида яна бир янги тенденция – минимал вазнга интилиш пайдо бўлди. Шундан сўнг, баъзи курткалар моделлари атиги 500 грамм оғирликда чиқарила бошлади.
Шу кунларда спорт кийимлари ва пойафзалларини яратиш илмий асосга эга. Қулай ускуналар спортчиларга натижаларни яхшилашга ёрдам беради, жароҳат ва ёмон об-ҳаводан ишончли ҳимоя қилади.
Масалан, югурувчининг қулай ускунаси келаётган ҳаво қаршилигини 2–6% га камайтиради. Қаттиқ мосланган танадаги кийимлар тезликни қўшимча равишда 4% дан 10% гача оширади.
Бугунги кунда жисмоний машқлар учун кийимни тўғри танлаш бу жароҳатлар ва шикастланишларнинг олдини олишда ишончли восита, шунингдек, юқори спорт натижасига эришиш учун энг яхши атрибутдир.
olympic.uz
